Η ΕΚΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ

ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ 

Τα τελευταία χρόνια η εκτροπή ταλανίζει την πολιτική ζωή της χώρας: οι υπέρμαχοι του έργου υποστηρίζουν ότι είναι η μόνη λύση για να καλυφθούν οι αρδευτικές ανάγκες στη Θεσσαλία, αλλά και η ύδρευση των θεσσαλικών πόλεων, με δεδομένη την εξάντληση ή ρύπανση των υδάτινων αποθεμάτων στον κάμπο. Οι πολέμιοί του αντιτείνουν ότι το έργο θα είναι καταστρεπτικό για το οικοσύστημα της Αιτωλοακαρνανίας. Και θέτουν υπό αμφισβήτηση ακόμα και τη χρησιμότητά του για τη Θεσσαλία, καθώς φαίνεται ότι η καλλιέργεια βαμβακιού δεν έχει μέλλον. Αλλωστε, σημειώνουν, από την εποχή που πρωτοσχεδιάστηκε το μεγαλεπήβολο έργο μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολλά, από τις κλιματικές συνθήκες, έως και τον προσανατολισμό της ελληνικής οικονομίας.

Η έγκυρη καθημερινή εφημερίδα της πρωτεύουσας, «η Καθημερινή» σε μια έρευνα συντάκτη της που δημοσιεύτηκε στο φύλλο της 1/7/07 φιλοξένησε τις απόψεις δύο έμπειρων πολιτικών. Από τη μια πλευρά ο καθ’ ύλην αρμόδιος, υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς. Οπως δηλώνει, η Ελλάδα οφείλει να προστατεύσει και να αξιοποιήσει τη Θεσσαλία, τη μοναδική μεγάλη πεδιάδα της και η αξιοποίηση αυτή απαιτεί νερό. Ο υπουργός υποστηρίζει ότι η μερική εκτροπή του Αχελώου είναι μόνη λύση για τη σωτηρία της Θεσσαλίας από την οικολογική καταστροφή, τονίζοντας ότι ακόμα και αν χρησιμοποιηθούν όλα τα αποθέματα νερού της και περιοριστούν οι απώλειες, η περιοχή θα είναι ελλειμματική σε νερό. Οπως αναφέρει, τα οικοσυστήματα της Αιτωλοακαρνανίας δεν κινδυνεύουν από την εκτροπή, ενώ κατηγορεί τους πολέμιους του έργου για παραπληροφόρηση και οικολογικό στραβισμό.

Στην απέναντι όχθη βρίσκεται ο κ. Γιάννης Παλαιοκρασσάς, που αντιτίθεται στηνεκτροπή όχι μόνο με την πολιτική εμπειρία δεκαετιών, αλλά πλέον και από τη θέση του αντιπροέδρου της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μιας μη κυβερνητικής περιβαλλοντικής οργάνωσης. Ο κ. Παλαιοκρασσάς υποστηρίζει ότι η εκτροπή γίνεται καθαρά για πολιτικούς λόγους και τονίζει ότι θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες στο περιβάλλον της Αιτωλοακαρνανίας. Μάλιστα, τονίζει ότι: «Δεν μπορείς έτσι απλά να βαφτίζεις ένα αντιπεριβαλλοντικό έργο περιβαλλοντικό».

— Γιατί «ναι» στην εκτροπή του Αχελώου;

— Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε κάτι: Δεν μιλάει κανείς για «εκτροπή του Αχελώου», αλλά για μερική εκτροπή του Αχελώου. Και λέμε «ναι» γιατί είναι ένα πολύ σημαντικό έργο εθνικής κλίμακας και μάλιστα ένα έργο σύνθετο. Πρώτα απ’ όλα περιβαλλοντικό, αλλά και υδροηλεκτρικό, υδρευτικό και αρδευτικό. Παρ’ όλο όμως που είναι σύνθετο, η ουσία του είναι πάρα πολύ απλή: Αξιοποιώντας περίπου το 15% του μέσου όρου των νερών του Αχελώου που σήμερα χύνονται στη θάλασσα, δίνουμε λύσεις ζωής στη Θεσσαλία που μαστίζεται από έλλειψη νερού. Ο καθένας μπορεί να βρει όλα τα στοιχεία στη μελέτη που έχουμε καταθέσει στη Βουλή.

Και μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για έργο που αποτελεί βασική και σταθερή επιλογή όλων των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένων τόσο της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, όσο και της οικουμενικής κυβέρνησης του 1989 - 90. Για την πραγματοποίησή του, μέχρι σήμερα έχουν ξοδευτεί περισσότερα από 500 εκατ. ευρώ.

Γι’ αυτό «ναι» λοιπόν! Προσωπικά, μάλιστα, ήμουν υπέρ της εκτροπής μέρους του Αχελώου πριν ακόμα βγω βουλευτής, με δεδομένο ότι από τότε υπήρχαν πολλές μελέτες, Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, που έδειχναν την αναγκαιότητα του έργου. Και το 1980, ως υφυπουργός Συντονισμού, έγινα ο πρώτος Ελληνας πολιτικός που προχώρησε σε πράξεις, έκανα τότε διεθνή διαγωνισμό για τη μελέτη των έργων μερικής εκτροπής του Αχελώου, μέχρι και των μελετών κατασκευής τους. Πιστεύω ειλικρινά ότι αν είχε προχωρήσει εκείνος ο διαγωνισμός, το έργο θα είχε ολοκληρωθεί πολύ νωρίτερα. Ομως, η επόμενη κυβέρνηση κατήργησε το διαγωνισμό, αλλά το 1983 ο Ανδρέας Παπανδρέου δήλωσε τελικά και ο ίδιος ότι πιστεύει στην ανάγκη κατασκευής του έργου.

Ειλικρινά αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν κάποιοι, λίγοι, να λένε «όχι» στο έργο… Και δεν αναφέρομαι σε κατοίκους της Αιτωλοακαρνανίας που οι άνθρωποι έχουν υποστεί τόση παραπληροφόρηση… Αλλά αναφέρομαι σε ορισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις, για τις οποίες είχα πει ότι πάσχουν από «οικολογικό στραβισμό»!

Αγνοούν προκλητικά ότι το καλοκαίρι ο Πηνειός δεν έχει καθόλου νερό και ολόκληρη η Θεσσαλία δεν έχει ούτε μία υδάτινη φλέβα. Αγνοούν ότι η Θεσσαλία αντιμετωπίζει σοβαρό έλλειμμα υδάτινων πόρων με συνέπεια τη μη ικανοποίηση της αναγκαίας παροχής νερού ύδρευσης στα αστικά συγκροτήματα και τους οικισμούς της, τη διαταραχή των οικοσυστημάτων της και ιδιαίτερα του Πηνειού και του Δέλτα εκβολής του, τη σοβαρή ταπείνωση του υπόγειου υδροφορέα της, που κινδυνεύει ανεπιστρεπτί από καταστροφή, την υφαλμύρινση και τις καθιζήσεις των εδαφών της… Στη Θεσσαλία, κάθε καλοκαίρι γίνεται μία τεράστια οικολογική καταστροφή με πολύ σημαντικές επιπτώσεις στη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.

Είναι δυνατόν οικολόγοι να κλείνουν τα μάτια μπροστά σ’ αυτά τα προβλήματα και να προσπαθούν να εμποδίσουν ένα κατεξοχήν περιβαλλοντικό έργο;

— Εχουν ήδη ξοδευτεί 500 εκατ. ευρώ για το έργο και πρόκειται να διατεθούν τουλάχιστον ακόμα 220 εκατ. ευρώ. Τι απαντάτε σε όσους υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ένα φαραωνικών διαστάσεων έργο χωρίς αντίκρισμα για την οικονομία;

— Μα σήμερα είναι που δεν υπάρχει αντίκρισμα για την οικονομία, αφού έχουν ξοδευτεί 500 εκατομμύρια ευρώ από τα χρήματα των φορολογουμένων όμως το έργο δεν λειτουργεί… Αν δεν το ολοκληρώσουμε, θα είναι σαν να έχουμε πετάξει όλα αυτά τα λεφτά από το παράθυρο!

Πρέπει, βέβαια, να σημειώσω ότι ο όρος «φαραωνικών διαστάσεων», που μου λέτε ότι χρησιμοποιούν κάποιοι, είναι παραπλανητικός και συκοφαντικός για το έργο. Πρώτον, γιατί επαναλαμβάνω ότι δεν πρόκειται για εκτροπή αλλά για μερική εκτροπή του ποταμού, που μάλιστα αφορά μόνο στο 15% των νερών του που χύνονται στη θάλασσα. Δεύτερον, γιατί πρόκειται απλώς για ένα έργο που περιλαμβάνει δύο υδροηλεκτρικά φράγματα και μία σήραγγα. Και τρίτον, γιατί στην εποχή μας δεν μπορεί να χαρακτηρίζουμε «φαραωνικό» ένα έργο και μάλιστα σύνθετο που κοστίζει λιγότερο από 750 εκατομμύρια ευρώ. Τότε, πώς θα χαρακτηρίζαμε έργα που υπογράφουμε τώρα να γίνουν με συμβάσεις παραχώρησης, ύψους 1,5 και 2,5 δισ. ευρώ, όπως η Ιονία Οδός, ο αυτοκινητόδρομος Ε-65 ή ο Κόρινθος - Πάτρα;

Το έργο αυτό, λοιπόν, έχει κοστίσει μέχρι σήμερα 500 εκατομμύρια ευρώ και θα στοιχίσει ακόμα άλλα 220 εκατ., για να γίνει η εκτροπή μέρους του Αχελώου προς τον Πηνειό. Και εδώ να σταματήσουμε, χωρίς τα δίκτυα, θα πρόκειται για ένα απόλυτα ωφέλιμο έργο πολλαπλού σκοπού.

— Και ποιο είναι το αντίκρισμα για την οικονομία;

— Εγώ πιστεύω στη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία ως γνωστόν βασίζεται σε τρεις πυλώνες: περιβάλλον, κοινωνία, οικονομία. Αυτό το τόσο σύνθετο και ιδίως περιβαλλοντικό έργο, έχει θετικά αποτελέσματα και στους τρεις αυτούς πυλώνες… Ας δούμε όμως και πρακτικά τι αποτελέσματα θα έχει: Το έργο προσφέρει νερό ως οικολογική παροχή στον Πηνειό που σήμερα είναι σοβαρά ποιοτικά και ποσοτικά υποβαθμισμένος και θα συμβάλει στην αναβάθμιση του Δέλτα εκβολής του που παρουσιάζει σημαντικά οικολογικά στοιχεία και είναι ένα ευαίσθητο οικοσύστημα που βρίσκεται υπό πίεση. Επίσης προσφέρει νερό ύδρευσης στα αστικά συγκροτήματα της Θεσσαλίας (κυρίως Λάρισας και Μαγνησίας) που σήμερα παρουσιάζουν σοβαρό υδρευτικό πρόβλημα με κινδύνους για την δημόσια υγεία των κατοίκων τους, με δεδομένο ότι η ύδρευση γίνεται κυρίως από γεωτρήσεις.

Παράλληλα, συμβάλλει στην παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων «πράσινης ενέργειας» με τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς Μεσοχώρας, Συκιάς και Πευκοφύτου, συνολικής ισχύος 440 Μεγαβάτ, ενώ παράλληλα εξοικονομείται ενέργεια που σήμερα καταναλώνεται στις υδρογεωτρήσεις. Ετσι, το έργο συμβάλλει στη μείωση των αερίων θερμοκηπίου, όπως έχει δεσμευθεί η χώρα μας από το Πρωτόκολλο του Κιότο. Επίσης, εμπλουτίζει τους υπόγειους υδροφορείς της Θεσσαλίας και συμβάλλει στην ποιοτική και ποσοτική αναβάθμισή τους. Επίσης, συμβάλλει εμμέσως στη μείωση των καθιζήσεων του εδάφους σε περιοχές του Θεσσαλικού Κάμπου με την αναβάθμιση (ανύψωση) και αναπλήρωση του υπόγειου υδροφορέα. Το έργο μειώνει σημαντικά την καταναλισκόμενη σήμερα ενέργεια (ηλεκτρική και πετρελαϊκή) για την άντληση των αναγκαίων για άρδευση ποσοτήτων νερού από μεγάλα βάθη που ξεπερνούν τα 300 μ. (όχι όμως και 800 μ. όπως γράφτηκε· να μία ακόμα υπερβολή!)

Επίσης, η μερική εκτροπή συμβάλλει στην ενίσχυση του υδάτινου δυναμικού του μεγάλου περιβαλλοντικού έργου επαναδημιουργίας της λίμνης Κάρλας, συμβάλλει στη μείωση της υφαλμύρινσης του υπόγειου υδροφορέα σε τμήμα του Θεσσαλικού Κάμπου μέσω της αντίστοιχης μείωσης των αντλούμενων ποσοτήτων νερού από αυτόν, αλλά και στην καλύτερη αξιοποίηση της πολύτιμης για τη χώρα μας πεδιάδας της Θεσσαλίας. Και σε ό,τι αφορά

— Η σημερινή κατάσταση του Πηνειού και των υπογείων αποθεμάτων της Θεσσαλίας οφείλεται στην υπεράντληση των υδάτων. Δεν δίνει η πολιτεία λάθος μήνυμα με την εκτροπή του Αχελώου, ότι δηλαδή τα υδατικά μας αποθέματα είναι ανεξάντλητα;

— Οτι τα υδατικά μας αποθέματα είναι ανεξάντλητα το πιστεύουν όσοι προτιμούν να χύνονται στη θάλασσα παρά να προσφέρουν λύσεις ζωής… Από εκεί και πέρα, θα ήθελα να τονίσω ότι ο Πηνειός και τα υπόγεια αποθέματά του δεν θα βρίσκονταν στη σημερινή κατάσταση αν είχε γίνει η μερική εκτροπή του Αχελώου, όπως μπορούσε να έχει γίνει εδώ και χρόνια. Κοιτάξτε, σίγουρα έχουν γίνει και γίνονται λάθη στη διαχείριση των υδάτινων πόρων στη Θεσσαλία αλλά και αλλού. Μελετάμε τη θέσπιση κανόνων στην άρδευση, για να έχουμε τις λιγότερες δυνατές απώλειες νερού. Πάντως, το «κανονάκι» -που έχει όντως απώλεια νερού και δείξατε σε κάποιες φωτογραφίες- δεν είναι ο κανόνας στην άρδευση. Οι περισσότερες εκτάσεις αρδεύονται με σύστημα «στάγδην», που δεν έχει απώλεια νερού. Αλλά από εκεί και πέρα, το ότι γίνονται λάθη δεν σημαίνει ότι δεν θα κάνουμε ένα τόσο αναγκαίο έργο, ιδίως από περιβαλλοντικής πλευράς, όπως είναι η μερική εκτροπή. Σήμερα, γίνεται μια προσπάθεια αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών, όπως επίσης και σημαντικά έργα αξιοποίησης του υδατικού δυναμικού της Θεσσαλίας. Εγινε το φράγμα του Σμοκόβου, τελειώνει το έργο της λίμνης Κάρλας, κατασκευάζουμε το φράγμα της Γυρτώνης στον Πηνειό στον οποίο θα γίνει και άλλο φράγμα, φτιάχνουμε μικρά φράγματα σε διάφορα σημεία της Θεσσαλίας, θα προχωρήσουμε και σε άλλα έργα. Ομως, παρ’ όλα αυτά, όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η Θεσσαλία παραμένει ελλειμματική σε νερό.

Τι άλλο να κάνουμε δηλαδή; Να αφήσουμε ανεκμετάλλευτη τη μεγαλύτερη πεδιάδα της χώρας προς… παραδειγματισμό; Οταν, μάλιστα, μπορούμε να σώσουμε την κατάσταση χωρίς να στερούμε τίποτα ζωτικό από την Αιτωλοακαρνανία; Να πούμε στον αγρότη στη Θεσσαλία ότι «αυτό ήταν, ώς εδώ, δεν θα καλλιεργήσεις άλλο με νερό»; Να πούμε στην ελληνική οικονομία ότι δεν αξιοποιούμε την πεδιάδα της Θεσσαλίας, επειδή κάποιοι διαμαρτύρονται για τη μερική εκτροπή του Αχελώου; Ή μήπως οι «ανησυχούντες» διαμαρτυρόμενοι νομίζουν ότι δεν συμβάλλει η ελληνική γεωργία στο να έχουν και οι ίδιοι την όποια ποιότητα ζωής απολαμβάνουν;

Ο λαός μας λέει σοφά ότι «το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο»… Αυτό το μήνυμα δίνει η πολιτεία με τη μερική εκτροπή του Αχελώου: Οτι στη χώρα που γέννησε το φιλότιμο αλλά και τον ορθό λόγο, υπάρχουν λύσεις για τα μεγάλα προβλήματα. Εξ άλλου σε όλες τις χώρες κάνουν μεγάλα έργα και μεταφέρουν το νερό από εκεί που περισσεύει στην περιοχή που το χρειάζεται.

Είμαστε μικρή χώρα για να αφήνουμε τόσο πολύτιμους πόρους -όπως το νερό του Αχελώου που χύνεται στη θάλασσα- να πηγαίνουν χαμένοι, μόνο και μόνο εξαιτίας τοπικών προκαταλήψεων λόγω παραπληροφόρησης και ιδεοληψιών μιας μικρής μερίδας. Και αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή τα υδατικά μας αποθέματα δεν είναι ανεξάντλητα. Και σημειώστε ότι όσα σας λέω σήμερα στηρίζονται σε μελέτες, σημερινές αλλά και παλαιότερες. Τα υπόλοιπα που ακούγονται είναι αφορισμοί…

— Δεν θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα του Πηνειού με μικρότερων διαστάσεων έργα;

— Η Θεσσαλία είναι ελλειμματική σε νερό τόσο από τα επιφανειακά όσο και από τα υπόγεια ύδατά της. Αυτό διαπιστώθηκε από όλες τις μελέτες που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες. Ειδικότερα, από σειρά μελετών διαπιστώθηκε ότι ακόμα και αν υλοποιηθεί το σύνολο των δυνατών έργων ταμίευσης νερού στη Θεσσαλία αυτή εξακολουθεί να παραμένει ελλειμματική.

Ενδεικτικά μόνο αναφέρω ότι από όλες τις μελέτες που έχουν εκπονηθεί κατά καιρούς αλλά και την πρόσφατη διαχειριστική μελέτη που εκπονήσαμε το 2006 προκύπτει ότι ακόμα και αν λειτουργήσουν όλα τα έργα της Θεσσαλίας που έχουν υλοποιηθεί ή θεωρητικά μπορούν να υλοποιηθούν (έργα Πλαστήρα, Σμόκοβου, Κάρλας, Γυρτώνης, Κρύας Βρύσης, Θεόπετρας, Παλιοδερλίου κ.λπ.) πάντα παραμένει ένα σημαντικό έλλειμμα νερού που σε κάθε περίπτωση είναι μεγαλύτερο από τα 600 εκατομμύρια κυβικά νερού τον χρόνο που είναι η μέγιστη προβλεπόμενη ποσότητα εκτροπής.

Ολες οι μελέτες αποδεικνύουν ότι η μερική εκτροπή του Αχελώου είναι αναγκαία, όπως είναι αναγκαία και η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων σε νερό που διαθέτει η Θεσσαλία, με την καλύτερη διαχείρισή του ώστε να υπάρχουν οι λιγότερες δυνατές απώλειες.

— Η σημερινή κατάσταση του Πηνειού και των υπογείων αποθεμάτων της Θεσσαλίας οφείλεται στην υπεράντληση των υδάτων. Δεν δίνει η πολιτεία λάθος μήνυμα με την εκτροπή του Αχελώου, ότι δηλαδή τα υδατικά μας αποθέματα είναι ανεξάντλητα;

— Οτι τα υδατικά μας αποθέματα είναι ανεξάντλητα το πιστεύουν όσοι προτιμούν να χύνονται στη θάλασσα παρά να προσφέρουν λύσεις ζωής… Από εκεί και πέρα, θα ήθελα να τονίσω ότι ο Πηνειός και τα υπόγεια αποθέματά του δεν θα βρίσκονταν στη σημερινή κατάσταση αν είχε γίνει η μερική εκτροπή του Αχελώου, όπως μπορούσε να έχει γίνει εδώ και χρόνια. Κοιτάξτε, σίγουρα έχουν γίνει και γίνονται λάθη στη διαχείριση των υδάτινων πόρων στη Θεσσαλία αλλά και αλλού. Μελετάμε τη θέσπιση κανόνων στην άρδευση, για να έχουμε τις λιγότερες δυνατές απώλειες νερού. Πάντως, το «κανονάκι» -που έχει όντως απώλεια νερού και δείξατε σε κάποιες φωτογραφίες- δεν είναι ο κανόνας στην άρδευση. Οι περισσότερες εκτάσεις αρδεύονται με σύστημα «στάγδην», που δεν έχει απώλεια νερού. Αλλά από εκεί και πέρα, το ότι γίνονται λάθη δεν σημαίνει ότι δεν θα κάνουμε ένα τόσο αναγκαίο έργο, ιδίως από περιβαλλοντικής πλευράς, όπως είναι η μερική εκτροπή. Σήμερα, γίνεται μια προσπάθεια αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών, όπως επίσης και σημαντικά έργα αξιοποίησης του υδατικού δυναμικού της Θεσσαλίας. Εγινε το φράγμα του Σμοκόβου, τελειώνει το έργο της λίμνης Κάρλας, κατασκευάζουμε το φράγμα της Γυρτώνης στον Πηνειό στον οποίο θα γίνει και άλλο φράγμα, φτιάχνουμε μικρά φράγματα σε διάφορα σημεία της Θεσσαλίας, θα προχωρήσουμε και σε άλλα έργα. Ομως, παρ’ όλα αυτά, όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η Θεσσαλία παραμένει ελλειμματική σε νερό.

Τι άλλο να κάνουμε δηλαδή; Να αφήσουμε ανεκμετάλλευτη τη μεγαλύτερη πεδιάδα της χώρας προς… παραδειγματισμό; Οταν, μάλιστα, μπορούμε να σώσουμε την κατάσταση χωρίς να στερούμε τίποτα ζωτικό από την Αιτωλοακαρνανία; Να πούμε στον αγρότη στη Θεσσαλία ότι «αυτό ήταν, ώς εδώ, δεν θα καλλιεργήσεις άλλο με νερό»; Να πούμε στην ελληνική οικονομία ότι δεν αξιοποιούμε την πεδιάδα της Θεσσαλίας, επειδή κάποιοι διαμαρτύρονται για τη μερική εκτροπή του Αχελώου; Ή μήπως οι «ανησυχούντες» διαμαρτυρόμενοι νομίζουν ότι δεν συμβάλλει η ελληνική γεωργία στο να έχουν και οι ίδιοι την όποια ποιότητα ζωής απολαμβάνουν;

Ο λαός μας λέει σοφά ότι «το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο»… Αυτό το μήνυμα δίνει η πολιτεία με τη μερική εκτροπή του Αχελώου: Οτι στη χώρα που γέννησε το φιλότιμο αλλά και τον ορθό λόγο, υπάρχουν λύσεις για τα μεγάλα προβλήματα. Εξ άλλου σε όλες τις χώρες κάνουν μεγάλα έργα και μεταφέρουν το νερό από εκεί που περισσεύει στην περιοχή που το χρειάζεται.

Είμαστε μικρή χώρα για να αφήνουμε τόσο πολύτιμους πόρους -όπως το νερό του Αχελώου που χύνεται στη θάλασσα- να πηγαίνουν χαμένοι, μόνο και μόνο εξαιτίας τοπικών προκαταλήψεων λόγω παραπληροφόρησης και ιδεοληψιών μιας μικρής μερίδας. Και αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή τα υδατικά μας αποθέματα δεν είναι ανεξάντλητα. Και σημειώστε ότι όσα σας λέω σήμερα στηρίζονται σε μελέτες, σημερινές αλλά και παλαιότερες. Τα υπόλοιπα που ακούγονται είναι αφορισμοί…

— Δεν θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα του Πηνειού με μικρότερων διαστάσεων έργα;

— Η Θεσσαλία είναι ελλειμματική σε νερό τόσο από τα επιφανειακά όσο και από τα υπόγεια ύδατά της. Αυτό διαπιστώθηκε από όλες τις μελέτες που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες. Ειδικότερα, από σειρά μελετών διαπιστώθηκε ότι ακόμα και αν υλοποιηθεί το σύνολο των δυνατών έργων ταμίευσης νερού στη Θεσσαλία αυτή εξακολουθεί να παραμένει ελλειμματική.

Ενδεικτικά μόνο αναφέρω ότι από όλες τις μελέτες που έχουν εκπονηθεί κατά καιρούς αλλά και την πρόσφατη διαχειριστική μελέτη που εκπονήσαμε το 2006 προκύπτει ότι ακόμα και αν λειτουργήσουν όλα τα έργα της Θεσσαλίας που έχουν υλοποιηθεί ή θεωρητικά μπορούν να υλοποιηθούν (έργα Πλαστήρα, Σμόκοβου, Κάρλας, Γυρτώνης, Κρύας Βρύσης, Θεόπετρας, Παλιοδερλίου κ.λπ.) πάντα παραμένει ένα σημαντικό έλλειμμα νερού που σε κάθε περίπτωση είναι μεγαλύτερο από τα 600 εκατομμύρια κυβικά νερού τον χρόνο που είναι η μέγιστη προβλεπόμενη ποσότητα εκτροπής.

Ολες οι μελέτες αποδεικνύουν ότι η μερική εκτροπή του Αχελώου είναι αναγκαία, όπως είναι αναγκαία και η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων σε νερό που διαθέτει η Θεσσαλία, με την καλύτερη διαχείρισή του ώστε να υπάρχουν οι λιγότερες δυνατές απώλειες.

— Με ποιο τρόπο θα διασφαλιστεί ότι η εκτροπή έως και 600 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως από τον Αχελώο δεν θα επηρεάσει στο παραμικρό τα οικοσυστήματα της Αιτωλοακαρνανίας;

— Θέλω για άλλη μια φορά να είμαι απόλυτος και κατηγορηματικός σε αυτό: Η Αιτωλοακαρνανία δεν έχει τίποτα να χάσει, τα οικοσυστήματά της δεν κινδυνεύουν. Δεν το λέω απλώς εγώ, το λένε όλοι οι υπεύθυνοι επιστήμονες που μελέτησαν διεξοδικά το θέμα και τα δεδομένα του και δεν παρασύρονται από εμμονές. Ποια είναι αυτά τα δεδομένα; Πρώτα απ’ όλα, ότι η υδατική λεκάνη του ποταμού Αχελώου και της Αιτωλοακαρνανίας είναι αρκετά πλεονασματική σε νερό. Με την εκτροπή, λοιπόν, έως 600 εκατ. κυβικών μέτρων ετησίως νερού από τον Αχελώο προς τη Θεσσαλία δεν δημιουργείται κανένα πρόβλημα για την Αιτωλοακαρνανία, ούτε σήμερα ούτε στο μέλλον. Αντιθέτως, οι εναπομένουσες μετά την εκτροπή ποσότητες νερού στον ήδη ρυθμισμένο υδραυλικά Αχελώο καθώς και στους υπόλοιπους υδάτινους πόρους της Αιτωλοακαρνανίας, ακόμα και στο δυσμενέστερο υδρολογικά σενάριο, υπερεπαρκούν προκειμένου να αρδεύονται όλες οι αρδεύσιμες (σημερινές και μελλοντικές) εκτάσεις της Αιτωλοακαρνανίας, να εξασφαλίζεται πλήρως (τώρα και στο μέλλον), η ύδρευση όλων των οικισμών της και να εξασφαλίζονται πλήρως το περιβάλλον και τα ευαίσθητα οικοσυστήματα της περιοχής των εκβολών του Αχελώου και των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού.

Επαναλαμβάνω ότι η εκτροπή των 600 εκατ. κυβικών μέτρων ετησίως προς την Θεσσαλία και με πλήρως καλυμμένες τις συνολικές σημερινές και μελλοντικές υδατικές ανάγκες της Αιτωλοακαρνανίας, αντιστοιχεί, σε μέσες υδρολογικές συνθήκες σε ποσοστό περίπου 15% του νερού που χύνεται τελικά στην θάλασσα. Ακόμα και για τις δυσμενέστερες παρατηρούμενες υδρολογικές συνθήκες της τεσσαρακονταετίας το αντίστοιχο ποσοστό συνεχίζει να παραμένει μικρό.

Συνεπώς δεν πρέπει να υπάρχει ο παραμικρός προβληματισμός στους πολίτες της Αιτωλοακαρνανίας. Αντιλαμβάνομαι τις ανησυχίες τους, αφού οι άνθρωποι επί χρόνια έχουν δεχτεί τόση παραπληροφόρηση και κατασυκοφάντηση του έργου… Επικαλούμαι όμως, για άλλη μια φορά, το φιλότιμο και την κοινή λογική τους και πιστεύω ότι θα με ακούσουν. Η μερική εκτροπή του Αχελώου δεν έχει καμιά απολύτως επίπτωση στο αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό μέλλον της περιοχής τους.

Ελπίζω, βέβαια, να με ακούσουν και οι άλλοι «ανησυχούντες», αν και φοβάμαι πως είναι δύσκολο… Γιατί τους έχει γίνει εμμονή ότι «όποιος είναι εναντίον της μερικής εκτροπής του Αχελώου, αποδεικνύει την περιβαλλοντική ευαισθησία του». Κατά την προσωπική μου άποψη είναι εναντίον ενός έργου εθνικής σημασίας εναντίον του μεγαλύτερου περιβαλλοντικού έργου που γίνεται στην Ελλάδα.

Γιάννης Παλαιοκρασσάς. Πέρα από κάθε λογική είναι η υλοποίηση της εκτροπής του Αχελώου, σύμφωνα με τον Γιάννη Παλαιοκρασσά. Ο έμπειρος πολιτικός, που έχει επί σειρά ετών υπηρετήσει το δημόσιο βίο από πολλά κυβερνητικά πόστα, εκτιμά ότι τα προβλήματα υδροδότησης των θεσσαλικών πόλεων και άρδευσης των καλλιεργειών μπορούν να αντιμετωπιστούν με την καταπολέμηση της κατασπατάλησης του νερού και μερικά μικρά τεχνικά έργα. Θεωρεί ότι η εκτροπή προωθείται καθαρά για πολιτικούς λόγους και ότι θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Και για το λόγο αυτό θεωρεί υποκριτικό τον χαρακτηρισμό του έργου ως «κατεξοχήν περιβαλλοντικό» από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ.

- Ηδη κατά τη διάρκεια της θητείας σας στη ΔΕΗ είχατε εκφράσει την αντίθεσή σας στην εκτροπή του Αχελώου...

- Οχι μόνο τότε. Η πρώτη μου ενέργεια όταν ήμουν επίτροπος Περιβάλλοντος στις Βρυξέλλες το 1993 ήταν να στείλω ένα έγγραφο στην ελληνική κυβέρνηση και να επισημάνω ότι χρειάζεται μία ενιαία μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το σύνολο του έργου και όχι πολλές ξεχωριστά για κάθε τμήμα του έργου. Το να μελετάς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον ενός μόνο φράγματος ή μιας σήραγγας μεταφοράς νερού δεν είναι επιστημονικά ορθό, καθώς δεν εξετάζει τελικά τις επιπτώσεις του έργου στο βιότοπο των εκβολών του Αχελώου. Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από την ποσότητα του νερού που θα εξακολουθήσει να ρέει.

- Είστε λοιπόν αρνητικός ακόμα και στη μερική εκτροπή.

- Ναι, ήμουν μάλιστα αντίθετος και σε ένα αντίστοιχο έργο στην Ισπανία, το Plano Hydrοlogico, για τη μεταφορά νερού από τα βόρεια στα νότια της χώρας. Τέτοια μεγάλα έργα που παρεμβαίνουν τόσο δραστικά στη Φύση δημιουργούν πάντα τεράστια αναταραχή στις ισορροπίες και έχουν ευρύτατες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Επιπλέον, είμαι εναντίον γιατί σήμερα έχει εκλείψει κάθε λογική του έργου. Πρώτον είναι γνωστό ότι η επιδότηση του μπαμπακιού τελειώνει σε λίγα χρόνια. Η υδροδότηση των θεσσαλικών πόλεων και η ενίσχυση του Πηνειού, θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν σταδιακά, αν σταματήσει η υπεράντληση της θεσσαλικής λεκάνης και αποκατασταθούν τα αποθέματα της περιοχής. Χρειάζεται να εκτρέψουμε τον Αχελώο για να υδροδοτηθούν οι θεσσαλικές πόλεις; Λυπάμαι, αυτά δεν είναι σοβαρά πράγματα. Θα αρκούσαν μερικά μικρά φράγματα στην Πίνδο.

Βαφτίζουν τα κρέας ψάρι

- Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ υποστηρίζει ότι είναι το κατεξοχήν περιβαλλοντικό έργο.

- Αυτό μου θυμίζει τους Ρώσους μητροπολίτες της τσαρικής εποχής, οι οποίοι έλεγαν στους μάγειρες να βάζουν επάνω στην πος που φτιάχνεται με κρέας ένα μικρό ψαράκι για να φανεί ότι νηστεύουν. Δεν μπορείς έτσι απλά να βαφτίζεις ένα αντι-περιβαλλοντικό έργο περιβαλλοντικό.

- Πολλοί λένε ότι έχουν ξοδευτεί τόσα πολλά χρήματα, να μην πάνε χαμένα.

- Δεν είναι λογική αυτή. Τα ποσά που ξοδεύτηκαν είναι όντως τεράστια, αλλά το έργο δεν πρόκειται να αποσβεστεί με τίποτα. Είναι αδιανόητο να χρησιμοποιούμε τέτοια επιχειρήματα τη σημερινή εποχή, όταν η μισή Ελλάδα απειλείται από ερημοποίηση.

Πολιτικοί λόγοι

- Τότε για ποιο λόγο επιμένουν στο έργο όλοι οι υπουργοί ΠΕΧΩΔΕ;

- Για λόγους καθαρά πολιτικούς. Γιατί οι αγρότες της Θεσσαλίας πιστεύουν ότι το μέλλον τους εξαρτάται από την εκτροπή, ενώ δεν είναι αυτή η πραγματικότητα. Ενόψει των κλιματικών αλλαγών, αλλά και του τερματισμού της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής θα έπρεπε η ελληνική Πολιτεία να καταρτίσει ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης των αγροτικών καλλιεργειών σε όλη την Ελλάδα. Το δε μέλλον των αγροτών εξασφαλίζεται με σωστό και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και όχι με σχέδια που κοιτούν να εξευμενίσουν τις λαϊκίστικες τάσεις. Η λύση δεν είναι η εκτροπή του Αχελώου.

- Ο κ. Σουφλιάς πρόσφατα στράφηκε ενάντια στις περιβαλλοντικές οργανώσεις και το Συμβούλιο της Επικρατείας για τη στάση τους, είπε μάλιστα ότι έχουν εμμονές. Πώς το σχολιάζετε αυτό;

- Και ο κ. Μπους επέμενε ότι δεν υπάρχει θέμα κλιματικής αλλαγής, μέχρις ότου διαψεύσθηκε κατηγορηματικά από την επιστήμη. Η έκθεση Ster κατέρριψε το μύθο ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι ενάντια στην οικονομική ανάπτυξη. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις κάνουν πολύ καλά, γιατί οι καμπάνιες τους στοχεύουν στην επιβίωση του ανθρώπου και την προστασία του περιβάλλοντος.

Το ΣτΕ επίσης, μακριά από πολιτικούς επηρεασμούς και βλέποντας το μέλλον και την ανάγκη βιώσιμης ανάπτυξης, προσπαθεί να προστατεύσει το περιβάλλον. Ως οικονομολόγος οφείλω να σημειώσω ότι το περιβάλλον και οι φυσικοί πόροι είναι ένας από τους τρεις συντελεστές της παραγωγής. Εδώ έχουμε καταντήσει να προστατεύουμε παντοιοτρόπως και να αφήνουμε αφορολόγητο τον ένα από τους τρεις συντελεστές, το κεφάλαιο, να προσέχουμε λιγότερο τον άνθρωπο και να καταστρέφουμε το περιβάλλον. Αυτού του είδους η συμπεριφορά είναι και αντι-οικονομική και ανατρέπει κάθε προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης.

ΕΔΩ: Θ. Σώκος: Η Εκτροπή Αχελώου, εκτροπή της λογικής